Նկարագիր - Սթրես

Սթրեսը մարդու ակնկալված պատասխան ռեակցիան է բարդ կամ վտանգավոր իրավիճակներին։

Լարվածություն կամ ճնշում զգալը՝ սթրեսը կենդանի լինելու մի մասն է։ Սթրեսի փոքր չափերը, օրինակ՝ որևէ խնդրահարույց իրավիճակում հայտնվելը, մինչև վերջնաժամկետի լրանալը առաջադրանքներն արագ ավարտին հասցնելը և այլն, իրականում կարող են շատ օգտակար լինել։ Սթրեսը կարող է բարձրացնել ձեր զգոնությունը, ներուժը և աշխատունակությունը։ Հակառակ սրան, սթրեսի խիստ պակասը կարող է թուլացնել ձեր շարժառիթները, ձգտումները և աշխատունակությունը։

Սթրեսն առաջացնում է «պայքարիր կամ փախչիր» (fight or flight) պատասխան՝ ձեր օրգանիզմը նախապատրաստելով հավանական վտանգի դեմ նախաձեռնելու քայլերին։ Նման իրավիճակներում ձեր օրգանիզմում արտադրվում են այսպես կոչված սթրեսի հորմոններ՝ ադրենալին և կորտիզոլ, որոնց ազդեցությամբ ձեր սիրտը սկսում է ավելի ուժեղ և արագ բաբախել, ակտիվանում է ձեր օրգանիզմի նյութափոխանակությունը և դուք սկսվում եք ավելի հաճախ շնչել։ Սրանք բոլորը ձեզ ծանոթ երևույթներ են. բոլորս էլ սթրես ունեցել ենք և ունենալու ենք՝ քանի դեռ ապրում ենք։

Այնուամենայնիվ, ձեր օրգանիզմը «պայքարելուն» նախապատրաստող վերոնշյալ տեղաշարժերն օգտակար են միայն կարճատև ազդող իրավիճակի կամ վտանգի ժամանակ։ Սակայն, երբ սթրեսային պատասխանը շարունակվում է չափից դուրս երկար ժամանակ, սկսում է վնաս հասցնել թե՛ ձեր գլխուղեղին և թե՛ ձեր մարմնին։

Տարբերում են սթրեսի տարբեր տեսակներ։

• «Լավ» սթրես. սթրեսի այս տեսակն ունի բարվոք ազդեցություն։ Այն կապված է դրական փոփոխությունների հետ և կարող է առաջացնել հաճելի հույզեր և ոգևորություն։ Լավ սթրեսը կարող է բարելավել շարժառիթները և աշխատանքի կատարողականը։
• Կարճաժամկետ կամ սուր սթրես. սա որևէ կոնկրետ իրավիճակի հետ կապված կարճատև լարված վիճակն է։ Այն կարելի է դիտարկել որպես իրավիճակային արձագանք։
• Երկարաժամկետ կամ քրոնիկ սթրես. քրոնիկ սթրեսը կարող է առաջանալ մշտական ճնշումներից կամ պահանջներից, որոնք ձգվում են երկար ժամանակ և ունեն բարելավվելու փոքր հավանականություն։ Քրոնիկ սթրեսը կարող է մեծ վնաս հասցնել ձեր առողջությանը և այլ մարդկանց հետո ձեր փոխհարաբերություններին։

Երբ սթրեսն ավելի ուժեղ է, քան այն դիմագրավելու ձեր ունակությունը, կարող են զարգանալ ֆիզիկական և հոգեկան առողջության խնդիրներ, ինչպես նաև առաջ գալ փոխհարաբերությունների և աշխատանքի հետ կապված դժվարություններ։

Կան սթրեսը կառավարելու բազմաթիվ մեթոդներ։ Եթե զգում եք, որ սթրեսը ձեզ «այրում է» և այլևս չեք կարողանում դիմագրավել այն, դիմեք ձեր բժշկին, խորհրդատուին կամ հոգեկան առողջության մասնագետին։